MICHAŁKOWO (ob. Kłobukowo, gm. Tłuchowo, pow. lipnowski)
dawniej również Michelsdorf
Położenie cmentarza – mapy
Fragment mapy „West. Osteuropa – Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ” w skali 1:25 000 z 1915 roku (będącej przedrukiem starszej mapy rosyjskiej); arkusz XXI 5-C (alt. XXI 5-В), z zaznaczonym zielonym okręgiem cmentarzem ewangelickim w Michałkowie (podpisany jako лют. [=Лютеранское кладбище, cmentarz luterański]).
Fragment niemieckiego przedruku polskiej mapy WIG z 1927 w skali 1:25000 z 1941 roku; arkusze: P38 S29 A (alt. 3829 A) TLUCHOWO i P38 S29 B (alt. 3829 B) BOŻEWO (BOSCHEWO); zielonym okręgiem zaznaczono cmentarz ewangelicki w Michałkowie (podpisany jako Fdhf. [=Friedhof, cmentarz]); czerwonym okręgiem zaznaczono ewangelicką kaplicę (kantorat).
LINK DO WSPÓŁCZESNEJ MAPY GOOGLE >>
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony nad rzeką Skrwą, na jej zachodnim brzegu, na południe od nieistniejącej już kaplicy ewangelickiej. Można do niego dojechać kierując się drogą ze wsi Obręb do Tłuchowa (ulica Słoneczna). Około kilometr po przekroczeniu rzeki Skrwy skręcamy w lewo w drogę gruntową. Po 300 metrach, w niewielkim zagajniku, na pierwszej krzyżówce ponownie skręcamy w lewo. Cmentarz znajduje się około 50 metrów dalej po prawej stronie.
Cmentarz graniczy od południa ze żwirownią, a od wschodu ze stacją hydrologiczną w Kłobukowie (należącą do Państwowego Instytutu Geologicznego) oraz z gospodarstwem, w którym zachował się dom z początku XX wieku z charakterystycznym układem funkcjonalnym (część mieszkalna i część inwentarzowa pod jednym wspólnym dachem).
Podstawowe informacje
Niewielki powierzchniowo cmentarz założono w XIX wieku. Zniszczony w okresie powojennym, zachował się do dziś w katastrofalnym stanie. O dawnym miejscu spoczynku przypominają wiekowe drzewa i nieliczne rozsiane wśród trawy obmurowania mogił i kilka przewróconych pomników nagrobnych. Północna część cmentarza służy dziś za boisko do piłki nożnej.
[cyt. za.: Kowalski 2012, s. 80]
Inskrypcje
(edycja: Jutta Dennerlein 2008; Tomasz Kowalski 2016)
|
Hier ruhet in Gott |
|
|
|
|
Hier ruhet in Gott |
Hier ruht |
† |
[na cmentarzu w niedalekiej odległości od siebie znajdują się trzy nagrobki, z których każdy, w wezgłowiach ma stelę z wyrytą datą „1930” – TK] |
Hier ruhet in Gott
Hier ruht
Mieszkańcy
Treichel (na s. 87) wymienia nauczycieli z Michałkowa: Tews, Johann Bahr, Johann Liedke oraz dodaje informację, że w 1919 roku zlikwidowano niemiecką szkołę, a we wsi pozostał tylko kantorat.
Plitt (na s. 34, 36) dodaje nazwiska innych mieszkańców wsi: Rudolf Schmitke, Eduard Tober, Alexander Reinke, Spadzinski.
Varia
Podczas wizyty w Michałkowie w 2015 roku nie zastałem prowizorycznego boiska do piłki nożnej w północnej części cmentarza (które było jeszcze w 2010 roku). Krzaki na wzgórzu we wschodniej części cmentarza zostały wycięte i tym samym odsłonięte zostały liczne nowe nagrobki i odnalazłem kilka nowych inskrypcji, których nie znalazła w 2008 roku Jutta Dennerlein oraz ja osobiście w 2010 roku. Niestety nagrobki rodziny Albrecht – niegdyś stojące w zachodniej części cmentarza – zastałem powalone na ziemię.
W 2018 roku – mimo odkrzaczenia dużej części cmentarza, przedstawia on bardzo przygnębiający widok.
O cmentarzu dotychczas
- Alexander Treichel, Geschichte des Deutschtums von Rippin und Umgegend, Rippin 1942, s. 82, 87, 135.
- Arthur Plitt, Die Kirchengemeinde Sierpc / Sichelberg und ihre Kantorate, mps. [Lemgo 2010], s. 34-36
- Mirosław Krajewski, Andrzej Mietz, Zabytki ziemi dobrzyńskiej. Przewodnik bibliograficzny, Włocławek 1996, s. 60 [uwaga TK: Tu błędnie podano, iż wieś należała do parafii ewangelickiej w Dobrzyniu nad Wisłą]
- Tadeusz Pawłowski, Tłuchowo. Rys geograficzno-historyczny, Tłuchowo 1996, s. 91-93.
- Tadeusz Pawłowski, Gmina Tłuchowo – mała ojczyzna, Tłuchowo 1998, s. 121.
- Krzysztof Kłodawski, Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiego wyznania w Sierpcu (1837-1914), „Notatki Płockie” 54 (2009), s. 10, 13.
- Tomasz Kowalski, Ewangelicy Sierpca i okolic [w:] Przyszłość-przeszłości: renowacja cmentarza ewangelickiego w Białasach – etap II: materiały, pod red. Tomasza Kowalskiego, Sierpc 2012, s. 80.
- http://forum.tradytor.pl/viewtopic.php?f=97&t=2300 (13.03.2016)
- http://www.upstreamvistula.org/Cemeteries/Cemetery_Distinct_D.php?id=251&type=recent&n_searchstring=&i_searchstring=&sortselect=one (13.03.2016)
STARY SIERPC 