OSÓWKA (gm. Sierpc, pow. sierpecki)
dawniej również Ossówka, Lossau, Оссувка
Położenie cmentarza
Fragment rosyjskiej mapy Новая Топографическая Карта Западной России z 1915 roku (arkusz XX-6, skala 1:84 000;) z zaznaczonym zielonym okręgiem cmentarzem ewangelickim w Osówce (właściwie przy drodze do Kolonii Osówka); cmentarz opisany jako лют. [=Лютеранское кладбище, cmentarz luterański].
LINK DO WSPÓŁCZESNEJ MAPY GOOGLE >>
Opis cmentarza
Położenie
Cmentarz położony poza wsią, przy leśnej drodze do wsi Sułocin. Można do niego dojechać kierując się drogą krajową nr 10 z Sierpca do Lipna i na wysokości dawnej wsi Majewo, skręcić w lewo w oznakowaną asfaltową drogę (drogowskaz „Osówka 1”). Po przejechaniu asfaltem nieco ponad kilometra, tuż przed znakiem informującym o początku wsi Osówka, skręcamy w polną/leśną drogę gruntową w lewo. Jadąc częściowo skrajem lasu około 400 metrów na południowy wschód dojedziemy do cmentarza.
Podstawowe informacje
Założony prawdopodobnie w 1845 roku, na wschód od wsi, przy drodze do Sułocina. Otoczony niegdyś kamiennym murem, z żeliwną kutą bramą od północy i siecią krzyżujących się alejek. Po II wojnie światowej zrujnowany. Od 2009 roku trwały prace porządkowe, w wyniku których ogrodzono i oznakowano nekropolię – postawiono nowy krzyż, bramę i tablicę informacyjną. Odsłonięto i skompletowano zniszczone nagrobki. Postawiono nowe tabliczki na zidentyfikowanych mogiłach. W 2010 roku, pośrodku cmentarza odsłonięto kamień z tablicą upamiętniającą pochowanych tam mieszkańców. Prace wykonała młodzież Liceum Ogólnokształcącego w Sierpcu (2009) i grupa „Ultima Thule” z Sierpca (2010, 2011, 2015).
[cyt. za.: Kowalski 2012, s. 79-80]
Najnowszy stan badań i wiedzy o historii kantoratu w Osówce i kantoralnego cmentarza przedstawiam w artykule: Problematyka badawcza wiejskich cmentarzy ewangelickich na Mazowszu na przykładzie cmentarza w Osówce, pow. sierpecki [„Nasze Korzenie. Półrocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku” 6 (2014), s. 72–76], jest on dostępny również online na stronach Muzeum Mazowieckiego w Płocku (kliknij tu >>).
Inskrypcje
(edycja: Tomasz Kowalski 2016)
 H[…]T YN GOTTE[…]ADECKI
[…]
YM J[…][1934]
YM a. 66 Jah
Ruhe […]anf[…]
Cum An[de]nken
won Fryd. Radecki
*
Dzięki pomocy genealoga Pawła Bogdana Gąsiorowskiego udało się zidentyfikować osobę, którą upamiętnia niniejsza tablica. Dzięki analizie akt meldunkowych (Tomasz Kowalski) i ksiąg metrykalnych parafii ewangelickiej w Sierpcu (Paweł B. Gąsiorowski) z dużym prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że tablica stała pierwotnie nad grobem Edmunda Radeckiego z Żurawieńca.
Edmund Radecki, zmarły 11 czerwca 1934 w Żurawieńcu, miał w chwili śmierci 66 lat. Urodził się we wsi Wolany (nieopodal Siemiątkowa >>) w 1868 roku (akt nr 7/1868), był synem Jana i Emilii z domu Dyer/Dier, zmarłych małżonków Radeckich. Był rolnikiem zamieszkałym w Żurawieńcu i stałym mieszkańcem gminy Gójsk. Pozostawił owdowiałą żonę Paulinę Radecką, z domu Sonsztrem/Sonström. Zgon Edmunda zgłosili – Fryderyk Radecki (syn zmarłego, mający 26 lat) oraz Fryderyk Blank (lat 39), obaj rolnicy ze wsi Żurawieniec.
UWAGA (2018)
Tablica Edmunda Radeckiego została w 2018 r. poddana zachowawczej konserwacji. Rozbite elementy sklejono (bez uzupełniania ubytków), odnowiono inskrypcję, zabezpieczono środkiem do konserwacji kamienia.
![Osowka-Radecki [konserwacja 2018]](https://starysierpc.files.wordpress.com/2018/08/osowka-radecki-konserwacja-2018.jpg?w=788) |
[…] |
|
. LUISE SCHEWE GEB. SCHERP |
.
HULDA SCHEWE GEB. BLANK (EHE FRAU VON RUDOLF SCHEWE) |
|
ADELGUNDE * 1925 † 1944 |
|
. EDWARD * 05.12.1928 † 28.12.1928 |
|
PAUL * 02.06.1905 † 03.06.1905 |
|
. Auf dem Friedhof ruhen ihre Großeltern: Johann (* 1858) und Anna Emilie geb. Witzke (* 1857) ISBRECHT |
|
ZUM ANDENKEN AN [JESUS CHRISTUS SPRICHT]: OSÓWKA, 17 X 2009 |
„Ich war, was du bist. † „Czym ty jesteś, ja byłem. |
JACOB ERDMAN SCHEWE
PAUL BLANK
KINDER VON
HIER RUHEN IN GOTT:
PAMIĘCI MIESZKAŃCÓWMieszkańcy
KSIĘGA STAŁEGO ZAMIESZKANIA. WIEŚ OSÓWKA. 1905 R.
NOWOŚĆ – UCZNIOWIE SZKOŁY W OSÓWCE (1926 r.)
NOWOŚĆ – SPIS MIEJSCOWOŚCI I RODZIN KANTORATU W OSÓWCE (l. 30. XX w.)
NOWOŚĆ – Mieszkańcy wsi Osówka na starej fotografii
Varia
Wiedza na temat ewangelickich mieszkańców wsi poszerzyła się znacznie po podjęciu prac porządkowych na cmentarzu. Jedyna oryginalna, odkryta płyta nagrobna Radeckiego znajdowała się w wielu kawałkach w różnych częściach cmentarza (jest wciąż niekompletna, lecz istnieje nadzieja, że z czasem uda się odnaleźć na cmentarzu podczas prac kolejne jej fragmenty). Na fragmentach stel nagrobków dziecięcych z centralnej części cmentarza znalezione zostały słabo czytelne odręczne napisy farbą olejną, wśród których odczytać można było m.in. standardowe formuły „Hier ruht in Gott”.
Na cmentarzu nie znaleziono dotąd więcej oryginalnych inskrypcji.
Dzięki pomocy Lidii Schewe oraz Natalie Hübner-Isbrecht udało się zlokalizować nagrobki rodzin: Schewe, Liedtke, Blank oraz Isbrecht, w pobliżu których umieszczono w latach 2009-2010 roku współczesne drewniane krzyże z metalowymi polsko-niemieckimi tabliczkami.
W 2015 roku dzięki pomocy finansowej rodzin: Jabs, Wetzig, Schultz i Pauling udało się odbudować północną część ogrodzenia cmentarza oraz postawić do pionu powaloną tablicę informacyjną (zostały zniszczone zimą 2014/2015).
Cmentarz od 2010 roku znajduje się jedynie pod opieką grupy „Ultima Thule” z Sierpca. Nieruchomość należy do parafii ewangelicko-augsburskiej św. Trójcy w Warszawie.
* * *
Na temat prac porządkowych i renowacyjnych na cmentarzu w latach 2009, 2010, 2011, 2015 można przeczytać m.in tu: (strona projektu >> [tu bogata galeria zdjęć i materiały prasowe i filmowe]); (Sierpc Online #1 >>); (LO Sierpc #1 >>); (LO Sierpc #2 >>); (Sierpc Online #2 >>); (Sierpc Online #3 >>); (Sierpc Online #4); (Ultima Thule >>); (Parafia św. Trójcy >>); (Ultima Thule FB >>).
Materiały telewizyjne dotyczące cmentarza są dostępne >> TU << .
Na temat historii wsi Osówka powstał w 2011 roku fabularyzowany dokument pt. „Zapomniani sąsiedzi„, którego premiera miała miejsce w osówieckiej remizie 17 września 2011 roku. Projekt „Cinema Osówka” zrealizowała grupa „Ultima Thule” we współpracy ze Stowarzyszeniem Tradytor, Studiem TU, Parafią ewangelicko-augsburską w Płocku. O projekcie można przeczytać: (Sierpc Online >>), (Tradytor >>), (Uboot blog >>), (Ultima Thule >>).
Film „Zapomniani sąsiedzi” można obejrzeć online>> TU <<
O cmentarzu dotychczas
- Alexander Treichel, Geschichte des Deutschtums von Rippin und Umgegend, [Schwabach 1962], s. 59, 81, 135.
- Arthur Plitt, Die Kirchengemeinde Sierpc / Sichelberg und ihre Kantorate, mps. [Lemgo 2010], s. 67-76.
- Paweł Bogdan Gąsiorowski, Nekropolie ziemi sierpeckiej – przewodnik, Sierpc 2005, s. 54-55, 95.
- Krzysztof Kłodawski, Z dziejów parafii ewangelicko-augsburskiego wyznania w Sierpcu (1837-1914), „Notatki Płockie” 54 (2009), s. 10.
- Tomasz Kowalski, Gmina ewangelicka w Sierpcu, „Sierpeckie Rozmaitości” 3 (2009), s. 58-60.
- Tomasz Kowalski, Osówka-Lossau. Rys historyczny wsi, „Sierpeckie Rozmaitości” 4 (2009), s. 52-56.
Tomasz Kowalski, Cmentarz w Osówce – migawki z renowacji, „Sierpeckie Rozmaitości” 1 (2010), s. 55-57. - Tomasz Kowalski, Cmentarz w Osówce – migawki z renowacji (część 2), „Sierpeckie Rozmaitości” 2 (2010), s. 54-57.
- Tomasz Kowalski, Cmentarz w Osówce – migawki z renowacji (część 3), „Sierpeckie Rozmaitości” 3 (2010), s. 54-56.
- Tomasz Kowalski, Ewangelicy Sierpca i okolic [w:] Przyszłość-przeszłości: renowacja cmentarza ewangelickiego w Białasach – etap II: materiały, pod red. Tomasza Kowalskiego, Sierpc 2012, s. 79-80.
- http://osowka.republika.pl/ (19.03.2016).
- http://forum.tradytor.pl/viewtopic.php?f=97&t=1728 (19.03.2016).
- http://www.upstreamvistula.org/Cemeteries/Cemetery_Distinct.php?id=572&type=recent&n_searchstring=&i_searchstring=&sortselect=one (19.03.2016).
- http://www.sierpc.com.pl/ultima/?Nasza__dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87:%26%23160%3B%22W_Os%C3%B3wce_po_raz_trzeci%22_-_2011 (19.03.2016).
STARY SIERPC 
Jedna myśl na temat “Cmentarz ewangelicki – Osówka”