Sierpecka fara świętych Wita, Modesta i Krescencji ma na swoim wyposażeniu wiele bezcennych, zabytkowych dzieł sztuki wśród których na szczególną uwagę zasługują dzieła sztuki złotniczej. Paramenty te, wykonywane z najszlachetniejszych materiałów pełnią w liturgii szczególną rolę – mają bezpośredni kontakt z Najświętszymi Postaciami – kielichy – z konsekrowanym winem, a pateny i monstrancje – z konsekrowanymi hostiami. Stąd też w przeszłości powszechnym zwyczajem, wykonywano te sprzęty z dbałością o ich piękno, ale też nie szczędzono funduszy na ich wykonanie.
Świątynia parafialna w Sierpcu (>>) przechowuje do dziś dwie zabytkowe monstrancje – a więc sprzęty służące do umieszczania w nich konsekrowanej hostii (stąd nazwa, od łacińskiego monstrare – pokazywać), celem wystawienia na ołtarzu podczas nabożeństw, adoracji, błogosławieństw Najświętszym Sakramentem oraz w czasie procesji liturgicznych. Owe dwa sprzęty (jeden starszy – barokowy, drugi nieco młodszy – rokokowy) ostały się w sierpeckiej farze do dziś dnia mimo licznych zawirowań dziejowych. Dziś zaprezentuję młodszą monstrancję.
Rzeczona monstrancja pochodzi z XVIII wieku i nosi cechy rokokowe. Stopa owalna, wypukła, profilowana ozdobiona ornamentem muszli oraz wici roślinnej i kogucich grzebieni. Nodus z listkami i rocaille’ami. Reservaculum otoczone promienistą glorią i ornamentem rocaille’owym. W zwieńczeniu umieszczono popiersie Boga Ojca na chmurze i nowszy krzyżyk.
Sierpc, kościół farny, monstrancja rokokowa, 2. poł. XVIII w. Awers.
Sierpc, kościół farny, monstrancja rokokowa, 2. poł. XVIII w. Rewers.
Sierpc, kościół farny, monstrancja rokokowa, 2. poł. XVIII w. Detal – stopa.
Sierpc, kościół farny, monstrancja rokokowa, 2. poł. XVIII w. Detal – nodus.
Sierpc, kościół farny, monstrancja rokokowa, 2. poł. XVIII w. Detal – reservaculum i zwieńczenie.
Pod spodem kryzy umieszczono majuskulny, grawerowany napis:
ANNO DNI 1786 HOC OSTENSORIUM ; CURA ; RR DD MANSIONARIORUM SIEPRCENSIUM DE NOVO REPARATUM
Na stopie umieszczono zaś napis:
ODNOWIONO KOSZTEM FRANCISZKI SZAŁECKIEJ 1938
Sprzęt ma 79,5 cm wysokości i wykonany jest z częściowo złoconego srebra. Nieznany jest złotnik oraz warsztat, który ją wykonał. Nie ma pewności czy od początku była przeznaczona do kościoła parafialnego, bo jak czytamy pod stopą – w 1786 roku „na nowo” naprawili ją mansjonarze sierpeccy, którzy obsługiwali przecież kościół klasztorny benedyktynek. Po pożarze miasta i sierpeckich świątyń w 1794 roku częściowo „przemieszano” sprzęty znajdujące się w miejskich kościołach. Po tym czasie monstrancja mogła znaleźć się na wyposażeniu sierpeckiej fary, gdzie używana jest po dziś dzień.
Cieszy fakt, że w Sierpcu zabytkowe naczynia liturgiczne są wciąż w użyciu. Najczarniejszy scenariusz dla zabytkowego sprzętu kościelnego (kielicha czy monstrancji, ale także i szat liturgicznych) to niestety – przerwanie jego użytkowania. Sprzęt taki – najpierw schowany w szafie, potem niszczejący w kościelnym składziku…, a dalej częstokroć ślad się urywa i sprzęty takie giną, czy są bezpodstawnie translokowane w różne dziwne miejsca.
Chwała instytucjom jakim są muzea diecezjalne, które gromadzą nieużywane sprzęty liturgiczne, należycie je konserwują i udostępniają do publicznego oglądu. Lecz dla kościoła, z którego są one „zabierane” jest to zawsze niepowetowana strata – swoje właściwe miejsce opuszczają wówczas przedmioty, które są częstokroć najstarsze na ich wyposażeniu. A nie wolno zapominać, że są one swego rodzaju relikwiami przeszłości – pamiątkami po poprzednich pokoleniach naszych przodków, którzy uczestnicząc w nabożeństwach przed stu, czy dwustu laty – patrzyli właśnie na te same sprzęty, na przykład czuwając przed wiekiem w Wielką Sobotę przy tzw. Grobie Pańskim, przed wystawioną w omówionej przed chwilą monstrancji, hostią.
I my dziś, niejako na zasadzie sukcesji mamy tę możliwość! Zabytkowa monstrancja z sierpeckiej fary wystawiona jest w Grobie Pańskim i wierni – właśnie w niej – adorują dziś przez cały dzień Najświętszy Sakrament.
STARY SIERPC 
Jedna myśl na temat “Złotnicze dzieło sztuki w sierpeckiej farze”